تعریف
دسترسی به غذا در شرایط خاص نظامی حائز اهمیت است. این غذای در عین حال از نظر حجم، نگهداری و آماده سازی قبل از مصرف طوری است که حجم بسیار کم بطوریکه جیره غذایی یک روزه سرباز به راحتی قابل حمل است، ماندگاری طولانی و ثابت در شرایط خاص آب و هوایی و همچنین امکان انبار کردن در مراکز برای 2 سال را دارد، برای مصرف نیاز به هیچگونه وسیله یا روشی برای آماده کردن ندارد. نام عمومی این جیره ها جایگزین غذا (meal replacement) می باشد. به این مفهوم که مصرف این جیره غذایی در شبانه روز بایستی تمام نیازهای تغذیه ای شامل درشت مغذی ها و ریز مغذی ها را برای سرباز تامین نماید. پژوهشهای جدید ثابت کرده اند که اضافه کردن مواد عملگرا مانند کافئین، مگادوز برخی ویتامین ها و پروپولیس می تواند باعث افزایش کارآیی ذهنی و بدنی سربازان در شرایط خاص جنگی شوند.
تاریخچه
اولین جیره های غذایی فشرده نظامی در دوران جنگ جهانی دوم توسط ارتش آمریکا در جنگهای شرق آسیا که سربازان مجبور بودند در شرایط بد آب وهوایی و در مناطق دورافتاده اقامت داشته باشند مورد استفاده قرار گرفت. در حال حاضر اکثر ارتشهای رده یک جهان، جیره غذایی فشرده نظامی بر اساس شرایط آب و هوایی کشور و مناطق رزم احتمالی و همچنین ویژگیهای بدنی مردمان آن کشور را طراحی کرده اند. در منطقه خاورمیانه ارتشهای رژیم اشغالگر قدس از سال 1993، عربستان سال 2001 و امارات متحده عربی سال 2007 جیره فشرده نظامی مختص خود را داشته اند.
موارد مصرف
موارد مصرف جیره غذایی فشرده در کشورهای مختلف متفاوت است. طبق دستورالعمل سازمان ناتو در مورد تغذیه نظامی، استاندارد استفاده از این جیره ها در موراد ذیل می باشد:
- جیره غذایی 24 ساعته مراکز نظامی برای 6 روز لاک دان (محاصره/قرنطینه) کامل
- جیره غذایی 24 ساعته درآموزش نظامی(training)، رزم (combat)، مانورهای نظامی (drill)، پناهگها (shelter)، مراکز نظامی ایزوله (پدافند هوایی، مراکز موشکی)، ماموریت های نظامی -تجسسی کوتاه مدت، کشتی های نظامی، تجهیزات نظامی (تانک، هلی کوپتر)
- جیره غذایی 6 الی 12 ساعته برای موارد نگهبانی، مرزبانی و بازدید و تجسس
- به عنوان بخشی از جیره غذایی 24 ساعته MRE (Meal Ready to Eat) برای بهبود ارزش غذایی
- جیره غذایی در شرایط بحران و بلایای طبیعی در زمان امدادرسانی به افراد غیرنظامی توسط نیروهای نظامی در 48 ساعت اول امدادرسانی
جیره فشرده نظامی ایران (نام اختصاصی منان)
این جیره فشرده طبق اصول علمی در گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی مشهد و توسط شرکت دانش بنیان سلوی درمان سلامت طراحی، آزمایش، کارآزمایی بالینی و تولید صنعتی شده است. طراحی و کارآزمایی بالینی این جیره ازابتدای سال 1396 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز و در تیر 1400 تولید صنعتی آن صورت گرفت. نتایج کارآزمایی بالینی این محصول در 3 مقاله چاپ شده در مجلات تخصصی پزشکی ISI منتشر شده است. این جیره به دو شکل بر پایه بیسکویت و شکلات می باشد. مصرف مجموعا 8 بسته از این محصول (2 بسته برای صبحانه، نهار و شام و یک بسته برای میانوعده صبح و عصر) نیازهای کامل تغذیه ای (درشت مغذی و ریز مغذی) را تامین می کند. این محصول حاوی میزان آزمایش شده و موثر از نظر بالینی کافئین و پرپولیس (بره موم/رویال ژلی) می باشد که تاثیر آن بر روی افزایش قدرت بدنی و تمرکز سربازان مورد کارآزمایی بالینی قرار گرفته است.